Τα Λουτρά Αιδηψού είναι κωμόπολη του νομού Ευβοίας, του Δήμου Ιστιαίας – Αιδηψού όπως αυτός συστάθηκε σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης.Βρίσκεται σε απόσταση 107 χιλιομέτρων βορειοδυτικά της Χαλκίδας.Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 2.719 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001.Ο οικισμός είναι η μεγαλύτερη λουτρόπολη της Ελλάδας, λόγω της ύπαρξης θερμών ιαματικών πηγών, που είναι κατάλληλες για τη θεραπεία πολλών παθήσεων.
Διοικητική ιστορία
Επισήμως ο οικισμός αναγνωρίστηκε στις 18/12/1920 αλλά υπάρχει αναφορά στα Λουτρά Αιδηψού το 1911, ως οικισμό που υπαγόταν στον τέως δήμο Αιδηψίων. Στις 18/12/1920 αναγνωρίστηκε ο οικισμός Λουτρά Αιδηψού και υπάχθηκε στην κοινότητα Αιδηψού. Στις 02/11/1926 ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Αιδηψού και ορίστηκε έδρα της κοινότητας Λουτρών Αιδηψού. Στις 27/01/1934 η κοινότητα αναγνωρίστηκε σε δήμο Λουτρών Αιδηψού. Ταυτόχρονα καταργήθηκαν και υπάχθηκαν στο δήμο οι κοινότητες Αγίου, Αιδηψού, Γιάλτρων και Γουργουβίτσης (Πολύλοφο). Στις 16/10/1940 καταργήθηκαν οι οικισμοί Δαφνοκούκη, Ταξιάρχης, Ανω Ήλια και Αγιος Νικόλαος. Στις 20/09/1947 οι οικισμοί Αγιος και Βαρβάρα αποσπάστηκαν από το δήμο και υπάχθηκαν στην κοινότητα Αγίου με έδρα τον Αγιο. Στις 10/10/1955 ο οικισμός Γουργουβίτσα μετονομάστηκε σε Πολύλοφο. Στις 19/03/1961 αναγνωρίστηκαν οι οικισμοί Παραλία Αγίου Νικολάου και Λουτρά Γιάλτρων και υπάχθηκαν στο δήμο. Στις 18/06/1975 οι οικισμοί Γιάλτρα και Λουτρά Γιάλτρων αποσπάστηκαν από το δήμο και υπάχθηκαν στην κοινότητα Γιάλτρων με έδρα τα Γιάλτρα. Στις 04/12/1997 ο δήμος Λουτρών Αιδηψού καταργήθηκε και ο οικισμός Λουτρά Αιδηψού ορίστηκε έδρα του δήμου Αιδηψού. Στις 18/03/2001 αναγνωρίστηκαν οι οικισμοί Παιδούπολη και Μαούνης και υπάχθηκαν στο δημοτικό διαμέρισμα Λουτρών Αιδηψού, επίσης αναγνωρίστηκε ο οικισμός Ροδοδάφνη και υπάχθηκε στο δημοτικό διαμέρισμα Γιάλτρων.
Προϊστορικοί χρόνοι
Η κατοίκηση στην περιοχή της Αιδηψού άρχισε αιώνες πριν την εγκατάσταση γύρω από τις θερμές πηγές και την ανάδειξη της περιοχής για υδροθεραπεία. Στο ύψωμα Κουμπί, δύο χιλιόμετρα βόρεια των Λουτρών Αιδηψού, έχει ανακαλυφθεί κεραμική της αρχαιότερης νεολιθικής περιόδου και η ύπαρξη οικισμού της μεσοελλαδικής περιόδου, η κατοίκηση του οποίου ήταν συνεχής τουλάχιστον μέχρι τους πρώτους μυκηναϊκούς χρόνους. Νεολιθικοί οικισμοί διαπιστώθηκαν στην περιοχή των Γιάλτρων και στο Καστέλι Γιάλτρων. Εγκατάσταση των πρωτοελλαδικών χρόνων έχει διαπιστωθεί δυτικά του Αγιόκαμπου, στο λόφο Βίγλα ή Αλμυρή.
Ιστορικοί χρόνοι
Τον 14ο αιώνα π.Χ. φαίνεται να διακόπτεται η κατοίκηση στο Κουμπί και μέχρι τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. δεν υπάρχουν στοιχεία. Συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους έχει διαπιστωθεί στο ύψωμα Καστέλι Γιάτρων, θέση που ταυτίζεται με την πόλη Αθήναι – Διάδαι. Κατά τους κλασικούς χρόνους, παράλληλα με την Αιδηψό, ανάπτυξη παρουσιάζουν τα Γιάλτρα, στα οποία υπάρχουν επίσης θερμές πηγές δίπλα στη θάλασσα. Μαρμάρινες, επιτύμβιες στήλες με ανάγλυφες παραστάσεις που έχουν βρεθεί στην περιοχή μαρτυρούν την ύπαρξη μόνιμης εγκατάστασης πολύ κοντά στο σημερινό οικισμό των Γιάλτρων. Στην παραλία τους, δίπλα στο σημείο που αναβλύζουν σήμερα οι πηγές, είναι ορατοί τοίχοι κτιρίων των ρωμαϊκών χρόνων. Κατά τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους και κατά το μεγαλύτερο μέρος των ρωμαϊκών χρόνων, η Αιδηψός δεν αποτελούσε ξεχωριστό δήμο, αλλά υπαγόταν στο δήμο της Ιστιαίας. Η μεγάλη ακμή της τοποθετείται χρονικά στην εποχή της ρωμαιοκρατίας. Κατά τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους, η πόλη είχε επεκταθεί βόρεια του Θερμοποτάμου, ενός χειμάρρου που έχει καλυφθεί σήμερα από την ομώνυμη οδό. Από τα τέλη του 3ου ή τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., η Αιδηψός αποτέλεσε ξεχωριστό δήμο. Η τελευταία περίοδος ακμής τοποθετείται στους 5ο και 6ο αιώνα π.Χ. στα χρόνια των αυτοκρατόρων Θεοδοσίου και Ιουστινιανού. Εξαιτίας της φήμης της περιοχής ήταν πολλοί αυτοί που συνέρρεαν για λουτροθεραπεία, έτσι ώστε από εκείνη κιόλας την εποχή ζητούσαν από τους επισκέπτες να καταβάλουν τέλος διαμονής. Η περιοχή έζησε τη μεγάλη της ακμή κυρίως κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους, ιδιαίτερα τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Ο ιστορικός Πλούταρχος αναφέρει ότι η Αιδηψός ήταν ένας χώρος, όπου συναντιόνταν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να κάνουν λουτρά, να ξεκουραστούν, να συζητήσουν και να διασκεδάσουν. Χρήση των λουτρών έκανε ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας. Σύμφωνα με τον ιστορικό Πλούταρχο, όταν ο Σύλλας αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας ερχόταν στα Λουτρά.
Σήμερα σώζονται ερείπια λουτρών, που φέρουν την ονομασία “Λουτρά του Σύλλα”. Την Αιδηψό επισκέφτηκαν ακόμα οι Αυτοκράτορες Ανδριανός, Μάρκος, Αυρήλιος Σεπτίμιος, Σεβήρος, Περτίνος με την αυτοκράτειρα Ιουλία Δόβνα. Στην πόλη βρέθηκαν βάθρα ανδριάντων του Μέγα Κωνσταντίνου του Βυζαντίου και του αυτοκράτορα Θεοδόσιου. Με την πλήρη επικράτηση του Χριστιανισμού, άρχισε να εγκαταλείπεται η λουτροθεραπεία που είχε συνδεθεί με τα ρωμαϊκά ήθη και αποτελούσε ειδωλολατρική συνήθεια. Ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε στην ενδοχώρα, στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, κοντά στο σημερινό οικισμό της Αιδηψού, όχι μόνο για να αποφύγει τον τόπο της ακολασίας αλλά και τις επιδρομές των Σλάβων, των Αράβων και των πειρατών.
Από τον 8ο μ.Χ. αιώνα, η Αιδηψός ήταν έδρα επισκοπής. Τον 10ο αιώνα υπήρχε ανατολικά των Λουτρών, κοντά στη σημερινή περιοχή Πλατάνια, μονή του Αγίου Γεωργίου, γνωστή ως “της Θέρμας”. Κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας την περιοχή κυβερνούσε τριτημόριος ή εκτημόριος βαρώνος. Κατά το διάστημα 1383-1410 αναφέρεται ως κυρά της Αιδηψού και των Λιχάδων ή Πετρονέλλα Τόκκο. Παρά τη ρητή υπόσχεση που είχε δώσει ο Σουλτάνος να μην ενοχληθούν οι βενετσιάνικες αποικίες, γύρω στα 1414-1415, τουρκικά πλοία με άτακτα πληρώματα κατέλαβαν και κατέστρεψαν την Αιδηψό καθώς και όλη την περιοχή. Φεύγοντας πήραν μαζί τους και πολλούς σκλάβους. Οι εναπομείναντες κάτοικοι μετοίκησαν στο σημερινό οικισμό της Αιδηψού. Η περιοχή υπέκυψε στους Οθωμανούς μετά την άλωση της Χαλκίδας, το 1470, χωρίς να πολεμήσει.
Νεότεροι χρόνοι
Η περιοχή πουλήθηκε το 1839 στους κατοίκους των οικισμών Αιδηψός, Γιάλτρα και Λιχάδα.
Οι κάτοικοι που ήθελαν να κάνουν τα λουτρά τους έστηναν καταλύματα στο συνοικισμό Πλατάνια των Λουτρών Αιδηψού, όπου υπήρχαν πηγές. Από το 1842 ο δήμος Αιδηψίων εισέπραττε λουτρικά δικαιώματα από τους λουόμενους και εστήθησαν παραπήγματα. Από το έτος 1875 με πρωτοβουλία του τότε Αρχιεπισκόπου Ευβοίας Καμπάνη, ανεγέρθηκε ο πρώτος οικίσκος και στη συνέχεια και άλλοι, για να φτάσουμε στην ανέγερση ξενοδοχείων. Τα Λουτρά της Αιδηψού άρχισαν να κατοικούνται μόνιμα από το 1900 και μετά. Μέχρι το 1907 δεν απογραφόταν κανένας κάτοικος, γιατί τα Λουτρά χρησιμοποιούνταν μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όσο διαρκούσε η λουτροθεραπεία. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η περιοχή της Αιδηψού δέχεται τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, που θα δώσουν νέα ώθηση στην ανάπτυξη, στους τομείς της αλιείας, γεωργίας και του εμπορίου. Σ’ αυτό το διάστημα κατασκευάζονται στα Λουτρά Αιδηψού εκτός από το ξενοδοχείο “Θέρμαι Σύλλα”, που είναι ήδη κτισμένο, μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, όπως το “Ηράκλειον”, “Στάδιος”, “Ιστιαία”, “Αίγλη”, “Αύρα” και άλλα.
Επίσης δημιουργούνται ιδιωτικά υδροθεραπευτήρια για να καλύψουν τις ανάγκες των λουομένων και ταυτόχρονα άλλες μορφές επιχειρήσεων, όπως πολυτελή κέντρα διασκέδασης με ζωντανή μουσική και φημισμένα ορχηστρικά συγκροτήματα. Το τουριστικό πρόσωπο των Λουτρών Αιδηψού είναι πλέον γεγονός. Επώνυμοι εφοπλιστές βιομήχανοι, πολιτικοί και καλλιτέχνες τα επισκέπτονται. Εδώ πέρασαν στιγμές ξεκούρασης ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Κωστής Παλαμάς και πολλοί άλλοι. Στις 16 και 18 Απριλίου του 1941, γερμανικά στούκας βομβάρδισαν ευβοϊκές πόλεις, ανάμεσά τους και τα Λουτρά Αιδηψού.
Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής έρχονται και τα σύννεφα του πολέμου που σκεπάζουν όλη την Ελλάδα θα ρίξουν τη σκιά τους και στην κοσμοπολίτικη περιοχή της Αιδηψό. Η περιοχή στάθηκε τυχερή, μια και ο κατοχικός στρατός χρησιμοποίησε τα ξενοδοχειακά της καταλύματα για την υποδοχή τραυματιών, με αποτέλεσμα να γλιτώσει ακόμη μια καταστροφή. Τα Λουτρά της Αιδηψού με τη λήξη του πολέμου γίνονται και πάλι τόπος έλξης χιλιάδων επισκεπτών, όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από τη μακρινή ακμάζουσα Αίγυπτο και Κύπρο, όπως επίσης και από την Ευρώπη και Αμερική.
Πολλοί άνθρωποι της πολιτικής, της τέχνης και του πλούτου, όπως ο Τσώρτσιλ, ο Ωνάσης, η Γκρέτα Γκάρμπο, η Μαρία Κάλλας και άλλοι, περνούν ευχάριστες ώρες διαμονής και διασκέδασης, ενώ ο λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης διανύει την εφηβεία του εδώ, εργαζόμενος, και γράφοντας το έργο του “Καληνύχτα Ζωή”.